Kredi Kartı Kullanımında Artış ve Tüketici Eğilimleri Üzerine Analiz
Merkezin Güncesi’nde yayımlanan “Kartlı Harcama Tercihlerinde Son Dönem Eğilimler” başlıklı analizde, tüketicilerin bankacılık ve kredi kartı kullanımındaki değişimler detaylı bir şekilde ele alındı.
Analiz, “Dijital kanalların yaygınlaşması ve yüksek enflasyonla birlikte nakit taşıma maliyetinin artması, banka ve bireysel kredi kartlarının kullanımını artırıyor. Kartların nakit avans ve vadeli ödeme imkânları ile tüketicilere sunduğu borçlanma olanakları da bu gelişime katkı sağlıyor. Yüksek enflasyon nedeniyle kartlı harcama bakiyeleri nominal ve reel bazda belirgin bir şekilde artış gösterdi. Bu çalışmada, kartlı harcama bakiyesindeki reel artış incelenmekte ve bireylerin nakit yerine kart kullanımına yönelmesinin bu artışta önemli bir rol oynadığı ortaya konmaktadır.” ifadelerine yer verildi.
Yapılan analizde, Türkiye’de yaklaşık 28 milyon aktif kredi kartı kullanıcısı olduğu, 125 milyon kredi kartı ve 191 milyon banka kartının bulunduğu, kartlı harcamaların toplam hacminin 12,8 trilyon Türk lirasına ulaştığı belirtildi. Analiz, “2021 yıl sonundan 2023 yılının üçüncü çeyreğine kadar faizlerin enflasyonun görece altında kalmasının bakiye büyümesindeki hızlı artışta önemli bir rol oynadı. Ancak kredi kartı ile yapılan harcamalardaki artışta yalnızca kartla borçlanma maliyetinin değil, başka faktörlerin de etkili olduğu görülüyor. Kartlı ödeme yöntemlerinin kullanım kolaylığı, salgın döneminde temassız ödeme tercihinin artışı ve nakit taşımanın azalması bu artışta belirleyici unsur olarak öne çıkmaktadır.” ifadelerine yer verildi.
Salgın sonrası dönemde, kredi kartı ile yapılan işlem adetlerinin önemli oranda arttığına dikkat çekilen analizde, “Salgın öncesi dönemde BKK işlem adetleri yıllık yaklaşık 4 milyar civarındayken, 2024 yılı itibarıyla bu miktarın 10 milyara yaklaşması bekleniyor.” denildi. Ayrıca, temassız ödeme işlem sayısının 2015 yılında ayda yalnızca 2 milyonken, günümüzde ayda 1 milyardan fazla olduğunu vurgulandı.
Ödeme tercihlerindeki değişimin hane halkı harcama türlerine de yansıdığı ifade edilen analizde, “Banka kartı ile yapılan harcamaların toplam hane halkı tüketimindeki payının yüzde 6,8’den yüzde 10’un üzerine, taksitsiz kredi kartı payının ise yüzde 21’den yüzde 34’e ulaştığı” belirtildi.
Buna ek olarak, BKK harcamalarının yaklaşık dörtte üçünün taksitsiz olarak yapıldığı, nakit avans kullanım hacminin ise toplam kartlı harcamalarda düşük bir paya sahip olduğu ifade edilerek, kredi kartlarının borçlanma amacıyla kullanılma eğiliminin düşük olduğu görüşü desteklendi. Analizde, dolaşımdaki paranın enflasyona göre düşük büyüme oranının, daha fazla kişinin günlük işlemlerinde nakit yerine kartları tercih ettiğini gösterdiği kaydedildi.
Sonuç olarak, kartlı harcama bakiyelerindeki tarihi yüksek seviyelerin, tüketici ödeme alışkanlıklarındaki önemli değişiklikler nedeniyle oluştuğu vurgulandı. Analizde, “Politika yapıcıların ve analistlerin ekonomideki talep koşullarını değerlendirirken bu davranış değişikliklerini dikkate alması gerekmektedir. Kart kullanımındaki artış, genellikle borçlanma ihtiyaçlarından bağımsızdır ve harcama davranışındaki değişimi yansıttığı için geleneksel göstergelere dayalı çıkarımlar yanıltıcı olabilmektedir.” değerlendirmesine yer verildi.
