İktisat Tarihçisi Prof. Dr. Şevket Pamuk’tan Nobel Ödülü Değerlendirmesi
İktisat tarihçisi Prof. Dr. Şevket Pamuk, Bloomberg HT’de Daron Acemoğlu ve iki meslektaşının kazandığı Nobel Ödülü üzerine görüşlerini paylaştı. Pamuk, dünyanın iktisat politikalarındaki değişen trendleri de ele aldı.
Pamuk, ödülün beklenmedik olmadığını belirterek, "Bu ekip 20-25 yıldır birçok makale ve kitap yayımladı. Bu ödül, beklenen bir durumdu ve bu yıl gerçekleşti. Ekip, gerçekten çığır açıcı çalışmalar yürüttü." ifadelerini kullandı.
Sömürge Tarihinin Ekonomik Gelişmelere Etkisi
Nobel ödülü alan teoriyi değerlendiren Pamuk, "Bu akademisyenler uzun vadeli iktisadi büyüme açısından ülkeler arasındaki farklılıklar ve bu farklılıkların neden kalıcı olduğu sorusuna iktisat disiplini içerisinde yanıt verdiler. 1980’lere kadar iktisat disiplini, fiziki yatırımlar ve eğitime odaklanarak büyüme hızının artacağını savunuyordu. Ancak bu disiplin şu sorulara yanıt vermiyordu; ‘Bir ülkede yatırım oranı neden daha yüksek? Eğitime neden daha fazla yatırım yapılıyor? Neden bazı sektörlere yatırım yapılırken diğerlerine yapılmıyor?’" şeklinde konuştu.
Pamuk’a göre, Nobel ödülünü alan ekip bu sorulara yenilikçi yaklaşımlar getirerek, siyaset bilimi ve tarih gibi alanlardan yararlandılar. Pamuk, "Ekip, sömürgelerin tarihindeki uzun vadeli gelişmelere bakarak, farklılıkların nedenlerini ortaya koydu. Örneğin, ABD ve Avustralya bir zamanlar sömürgeydi, ancak uzun vadeli ekonomik gelişimleri diğerlerinden önemli ölçüde farklılık gösterdi." dedi. Böylece, kurumların ve ekonominin işleyişinin önemine dikkat çekti. Pamuk, demokrasinin uzun vadede otoriter yönetimlere göre daha iyi ekonomik sonuçlar doğurduğunu belirtti.
Piyasa Yanlısı Dönemin Sonu
Pamuk, daha sonra dünyanın ve Türkiye’nin iktisat politikalarındaki gelişmelere değinerek, piyasa odaklı dönemin sona erdiğini vurguladı. Devletin ekonomi içerisindeki rolünün daha etkin hale geldiğini dile getirdi.
Pamuk’un açıklamalarına göre, 1980’lerden bu yana tüm dünyada ve Türkiye’de benimsenen piyasa vurgusunun artık terk edilmeye başlandığını belirtti. Pamuk, “Bu yeni paradigmada devletin ekonomi içerisindeki rolü, iktisadi gelişmenin yanı sıra iklim değişikliğiyle mücadele gibi alanlarda daha aktif hale geliyor.” ifadelerini kullandı. Devlet müdahaleciliğinin verimliliği artırmak yerine iktidara yakın grupları destekleyen bir yönelime girdiğini kaydeden Pamuk, sürdürülebilir bir gelişim için hukukun üstünlüğü ve etkin devlet anlayışının bir araya getirilmesi gerektiğini vurguladı.
Çin Üzerine Eleştiriler
Pamuk, Nobel teorisi çerçevesinde Çin’in durumu hakkında yaptığı açıklamada, "Nobel komitesinin değerlendirmesinde de yer aldığı gibi, Çin’in son 40-50 yıldır gelişimi bu teoriden ayrı bir konumda." dedi. Pamuk, "Her ne kadar tüm ülkeler için bu durum geçerli değilse de, demokrasi çerçevesinde hukukun üstünlüğü olan ülkeler ekonomik başarı açısından daha avantajlı." diye ekledi.
