Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) 2024 yılı denetim raporu, kayıt dışılığı önlemek amacıyla gerçekleştirilen geniş kapsamlı çalışmaları ve kayıt dışı faaliyetlerin önlenmesine yönelik alınan önlemleri içeriyor. Denetimlerde tespit edilen usulsüzlükler, büyük miktarda ceza kesilmesi ve yeni mükellef kayıtları ile sonuçlandı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan (GİB) edinilen verilere göre, 2024 yılı boyunca çeşitli sektörlerde KDV oran uyumsuzluğu, belge düzeni, ödemelerin kayıtlarla uyumu gibi konularda denetimler gerçekleştirildi. Bu süreçte akaryakıt ve bandrollü ürünlerle ilgili denetimler de yer aldı.
Denetimler sonucunda, toplam 1 milyon 125 bin 410 saha denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimler sonucunda tespit edilen uyumsuzluklar neticesinde, toplamda 7,4 milyar lira ceza kesildi. Ayrıca, denetimlerde 32 bin 255 kişinin vergi kaydı olmadan kayıt dışı çalıştığı tespit edildi ve bu kişilerle ilgili gerekli işlemler yapılarak 10 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi.
Kira geliri beyan eden mükellef sayısı 376 bin arttı
Başkanlık tarafından 2024 yılına yönelik yapılan çalışmalarda, 425 bin konutta yoklama yapıldı. Bu denetimler sonucunda, 376 bin yeni mükellefin beyanname vermesi sağlandı. Bu da geçen yıla kıyasla %26’lık bir artış anlamına geliyor.
Ayrıca, 55 bine yakın mükellef geçmiş yıllara ait kira beyannamesi gönderdi ve bu işlemler sonucunda toplamda 3,1 milyar lira kira geliri beyan edildi. GİB, kira gelirlerinin doğru beyanı adına benzer denetim ve çalışmalarına devam edecek.
Bandrollü ürünlere özel takip
Diğer yandan, 2007 yılında başlatılan bandrol uygulaması sayesinde tütün ve alkollü içkilerin kaçak veya kayıt dışı olup olmadıkları kolayca tespit edilebiliyor. Gelir İdaresi, bu alanda özel olarak eğitilmiş bandrol ekipleri ile denetimleri aralıksız sürdürüyor.
2024 yılı itibarıyla, bandrol ekipleri 16 milyondan fazla sigara ve alkollü içki ile yaklaşık 600 milyon dal makaronu denetledi. Bu denetimlerde 2 milyon sigara ve alkollü içki ürünü ile 120 milyon dal makaron kaçak olarak tespit edildi ve bu ürünlerle ilgili adli sürecin başlatılabilmesi için kolluk kuvvetlerine bilgi verildi.
132,5 milyar liralık kayıt dışı hasılat için izaha davet
GİB, nakdin yoğun kullanıldığı sektörlerde yürüttüğü denetimlerin yanı sıra izaha davet ve gönüllü uyum süreçleri de başlatmıştır. Fiziki ve sanal POS cihazlarının usulsüz kullanımı veya IBAN yoluyla yapılan tahsilatlarla kayıt dışı bırakılan hasılatlar analiz edilerek, bu şekilde elde edilen fakat kayıtlara yansımayan miktarlar için mükelleflerden izahat istendi.
Özellikle şirketlerin ortaklara dağıttığı ve beyan edilmesi gereken kar payları, sporcuların elde ettiği ücret gelirleri gibi unsurlar da denetim kapsamına alındı. Bu çerçevede, kayıt dışılığın önlenmesi adına GİB’in benzer çalışmalara 2024 yılı boyunca da devam etmesi planlanıyor.
GİB’in yürütmekte olduğu denetimler ve kayıt dışılığa karşı aldığı önlemler ile ilgili daha fazla bilgi almak isteyenler için resmi web sitesi bağlantıları:
Hazine ve Maliye Bakanlığı, özel tekne ve yat satışları dahil olmak üzere 25 farklı konuda vergi ziyaına neden olan mükellefleri tespit etti. Bu kapsamda, 137 bin 25 mükellefle ilişki kurularak, 132,5 milyar lira kayıt dışı hasılat için gönüllü uyum çağrısı yapıldı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında önemli bir adım atarak, mükellefleri vergi uyumuna yönelik bilgilendirmeye ve yeniden değerlendirmeye davet etti. Çalışma doğrultusunda, 132,5 milyar lira tutarındaki kayıt dışı hasılat üzerine 137 bin 25 mükellef ile temasa geçildi. İlk aşamada 252 bin 322 beyanname verilerek 27,3 milyar liralık kayıt dışı hasılatın beyanı gerçekleştirildi. Bu süreçte, beyan etmeyen mükelleflere karşı gerekli yaptırımların uygulanacağı belirtiliyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu denetimlerin önemine dikkat çekti. Şimşek, geçtiğimiz yıl yapılan düzenlemelerle vergi cezalarının artırıldığını ve kayıt dışı çalışan mükelleflere yönelik artırımlı cezaların öngörüldüğünü ifade etti. Ayrıca, daha önce ceza uygulaması bulunmayan uyumsuzluklara da ceza uygulanmaya başlandığını sözlerine ekledi. Şimşek, “Kayıt dışılıkla mücadelemiz geçen yıl olduğu gibi bu yıl da sürecek” dedi.
Vergide adalet ve verimlilik ilkesi çerçevesinde kayıt dışı ekonomiyle mücadelede yeni nesil analiz tekniklerinin kullanılmaya devam edeceğini vurgulayan Bakan Şimşek, bu yıl vergiye gönüllü uyum çağrısında bulunurken aynı zamanda kayıt dışı ile mücadele denetimlerinin de artırılacağına işaret etti.
Bakanlığın kayıt dışı ekonomiyle mücadele amacıyla yapılan saha denetimlerinde önemli tespitler gerçekleştirildiği belirtildi. Bu denetimlerin büyüklüğü ve kapsamı ile mükelleflerin vergiye uyum süreci dikkate alındığında, gelecekte benzer çalışmaların devam edeceği öngörülüyor.
Kayıt dışı ekonominin, ülke ekonomisine ve vergi gelirlerine olan olumsuz etkileri göz önünde bulundurulduğunda, Hazine ve Maliye Bakanlığının uygulamalara daha fazla odaklanacağı değerlendiriliyor. Mükelleflere yönelik düzenlemeler ve denetimlerin kapsamının genişlemesi, vergi gelirlerinin artırılması ve adil bir vergi sisteminin oluşturulması adına kritik bir strateji olarak karşımıza çıkıyor.
Kayıt dışı hasılatın beyanı için yapılan çağrılar, mükellefleri kendi beyanlarına itibar etmeye yönlendirirken, aynı zamanda vergi cezası tehdidinin de etkisiyle daha fazla mükellefin kayıtlı ekonomiye katılmasına olanak tanıyabilir. Bu durum, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın hem mükellefleri hem de devlet gelirlerini koruma adına yürüttüğü politikaların bir parçası olarak değerlendiriliyor.
Bakanlık, kayıt dışı ekonomiyle mücadele konusundaki kararlılığını sürdürürken, mükelleflerin vergi yükümlülüklerini yerine getirmeleri için bilinçlendirilmesinin de önemine vurgu yapıyor. Hedef, vergiye gönüllü uyum sağlayarak, ülke ekonomisinin daha sürdürülebilir ve şeffaf hale gelmesi.
Sonuç olarak, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın kayıt dışı ekonomiyle mücadelesi, hem vatandaşlar açısından adalet duygusunu pekiştirmek hem de devletin mali kaynaklarını etkin kullanmak adına sürdürücü bir çalışmadır. Devletin bu alandaki politikaları ve uygulamaları, ekonominin tüm kesimlerinin sağlıklı bir biçimde işleyişine katkıda bulunacaktır.
Resmi web siteleri:
– [Hazine ve Maliye Bakanlığı](https://www.hmb.gov.tr/)
– [Gelir İdaresi Başkanlığı](https://www.gib.gov.tr/)
