OLCAY BÜYÜKTAŞ
Kadınların 168 yıl önce başlattıkları eşitlik mücadelesinin hedeflerine ulaşması için en az 168 yıl daha gerekecek. Ulusal ve uluslararası birçok kurum, dernek, örgüt ve platform tarafından gerçekleştirilen çalışmalar ve raporlar, toplumdaki ve iş hayatındaki koşulların kadınların aleyhine olduğunu göstermeye devam ediyor.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü nedeniyle hazırladığı “Kadınlar ve Ekonomi: Pekin Deklarasyonu’nun 30 Yıl Sonrası” başlıklı bilgilendirme notunda, cinsiyet eşitliğinin sağlanmasının istihdam oranlarında 200 yıl süreceği belirtiliyor.
Kadınların çalışma yaşamındaki konumu, erkeklerin neredeyse yarısı kadar olmaya devam ederken, yöneticilik pozisyonlarında kadınların payı küresel düzeyde %30, Türkiye’de ise %20 olarak gerilemekte.
Kadınlar ve erkekler arasındaki istihdam farkları, 1991’den bu yana %27,1’den %23,1’e düşse de, kadınların istihdam oranları erkeklerin oldukça altında kalmaya devam ediyor. 2024 tahminlerine göre, çalışma çağındaki kadınların yalnızca %46,4’ü istihdam edilirken, erkeklerde bu oran %69,5 olacak. Türkiye’deki oranlar ise %31 ve %64 olarak gözlemleniyor.
ILO’nun verilerine göre, mevcut ilerleme hızı devam ederse, istihdam oranlarında eşitliğe ulaşmanın iki yüzyıl alacağı ifade ediliyor.
Erkek yöneticilerin sayısı, kadınların dört katı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2021’in başında toplam 8 milyon 422 bin olarak belirlenen çalışan kadın sayısının, 2024 sonunda 10 milyon 855 bine çıkacağı tahmin edilmektedir. Çalışma alanlarına göre bakıldığında, 2021 yılı başındaki 305 bin kadın yönetici sayısı, 2024 yılı sonunda 365 bine yükselecek. Ayrıca, profesyonel meslek mensubu kadın sayısı 1 milyon 690 binden 1 milyon 970 bine ulaşacağı öngörülüyor.
Nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri alanında çalışan kadın sayısı 1 milyon 147 binden 1 milyon 190 bine çıkarken, hizmet ve satış sonrası elemanları da 1 milyon 636 binden 2 milyon 495 bine yükselecek. Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışan kadın sayısı ise, 2021 yılında 1 milyon 554 binden 2 milyon 69 bine çıkacak.
İlgili resmi web siteleri: Uluslararası Çalışma Örgütü, Türkiye İstatistik Kurumu
Türkiye’de Kadın ve Erkek Yönetici Oranları Arasındaki Derin Farklar Ortaya Çıktı
2021 yılı itibarıyla Türkiye’de toplam erkek sayısı 18 milyon 968 bin iken, bu rakamın 2024’te 21 milyon 803 bine ulaşması bekleniyor. Aynı dönemde erkek yönetici sayısının ise 1 milyon 232 binden 1 milyon 432 bine çıkacağı öngörülüyor. Kadın yöneticilerin sayısı ise erkeklerin dört katı seviyesinde.
2021’den 2024’e kadar erkek işveren sayısı 1 milyon 106 binden 1 milyon 317 bine, kadın işveren sayısı ise 160 binden 192 bine yükseliyor. Ancak işverenlik durumunda erkeklerin sayısı, kadınların sayısının 7 katına ulaşıyor. Kendi hesabına çalışan erkek sayısı 4 milyon 204 bine, kadın sayısı ise 1 milyon 89 bine yükseliyor. Ücretsiz aile işçisi erkek sayısı 845 bin, kadın sayısı ise 1 milyon 717 bine çıkıyor.
İlk yöneticilik kademesinde kadın-erkek oranı 60/40 seviyesinde bulunurken, üst yönetimde bu oran 80/20’ye kadar düşüyor. Yönetim Kurullarında Kadın Derneği (YKKD) Başkanı Hande Yaşargil, kadınların daha yüksek eğitim notlarıyla mezun olduğunu belirtirken, kota gibi yöntemlerle bu sorunun aşılabileceğini ifade etti.
Yaşargil, 2011 yılında yönetim kurullarında kadın temsil oranının yüzde 11 olduğunu ve bunun yarısının aile üyelerinden oluştuğunu hatırlatarak, son dönemde farkındalık çabalarıyla bu oranı düzeltebildiklerini belirtti.
Detaylı bilgi için:
– [Yönetim Kurullarında Kadın Derneği (YKKD)](https://ykkd.org/)
– [TÜİK](https://www.tuik.gov.tr/)
Sabancı Üniversitesi tarafından açıklanan yeni rapora göre Türkiye’deki kadınların yönetim kurullarındaki temsili sadece yüzde 19’a ulaşabildi. Uzmanlar, bu durumun düzelmesi için hükümet politikalarının gerekliliğine dikkat çekiyor.
Sabancı Üniversitesi’nin her yıl düzenli olarak yaptığı araştırmanın yeni yayınlanan raporu, Türkiye’deki kadın temsili oranının düşük seviyede kaldığını ortaya koydu. Rapora göre, oran sadece yüzde 19 olarak belirlenirken, bu durumu değerlendiren Yaşargil “Bu ilerlemeyi Türkiye Cumhuriyeti’ne yakışır bulmuyorum. En büyük ihtiyacın bir hükümet politikası olduğuna inanıyorum” dedi.
Yaşargil, cinsiyet eşitliği konusunda Avrupa’nın bile kota ya da yaptırım olmadan bu sorunla başa çıkamadığını vurguladı. Avrupa Birliği‘nin yönetim kurulları için oran hedefleri belirlediğine dikkat çekti.
Yeni yönetim kurullarındaki yönetişim eksikliğine de dikkat çeken Yaşargil, “Eğer bir şirket iyi bir yönetişimle bağımsız adaylarını arıyorsa, o havuza kadınlar doğal olarak giriyor” şeklinde konuştu. Ancak mevcut erkek ağırlıklı yapıların bu durumu zorlaştırdığını ifade etti.
Yaşargil, Adana, Antep ve Mersin’deki toplantılarında Anadolu’ya özgü sorunları da ele aldıklarını belirtti. Burada aile şirketlerinin ön planda olduğunu ve kadınların aile içindeki rolleri nedeniyle engellerle karşılaştıklarını kaydetti. Kadınlar ne kadar başarılı olurlarsa olsunlar, toplumsal sterilizasyon ve aile içindeki beklentilerin kadınların önünde engel oluşturduğunu vurguladı.
Bir başka sorun ise, kadına karşı bilinçaltındaki önyargılar olarak tanımlandı. Yaşargil, “Kadınlarla ilgili böyle düşünülmesi gerekmediği halde ‘çok konuşuyor’, ‘çok duygusal’, ‘özgüveni eksik’ gibi pek çok ön yargı toplumda yer alıyor” şeklinde ifade etti.
Şirketlerin bu konuda harekete geçebilmesi için regülatörler aracılığıyla bir vizyon ve plan oluşturulması gerektiğini dile getiren Yaşargil, Türkiye’deki yönetim seviyesinin yeterli olduğunu, ancak yönetim kurulu seviyesinde bu durumun sağlanamadığını belirtti.
2011 yılında SPK tarafından alınan tavsiye kararına göre, yönetim kurullarında en az bir kadın üye olması önerilmişti. Fakat, 14 yıl geçmesine rağmen halka açık 191 şirketin yönetim kurullarında kadın bulunmamaktadır. Bu durumun, yalnızca tavsiye ile çözülemeyeceğini ifade etti.
Üniversite Mezunu Erkekler 100 Lira Alırken, Kadınlar 83 Lira Alıyor
Öte yandan, kadınların terfi süreçlerinde ve ücret farklılıklarında eşitsizliğe maruz kaldığı görülmektedir. Bu durum, iş gücü piyasasında cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında önemli bir engel teşkil ediyor.
İlgili resmi kurumların web siteleri: SPK | Sabancı Üniversitesi
Cinsiyet eşitsizliği 2024 raporlarıyla bir kez daha gündemde. TÜİK verilerine göre, erkeklerin kazançları kadınlarınkine göre her eğitim düzeyinde daha yüksek. Ayrıca, ILO’nun verilerine göre, kadınlar erkeklerin kazandığı her 1 dolara karşılık 77,4 sent kazanıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “İstatistiklerle Kadın 2024” raporunu yayımladı. Rapora göre, cinsiyetler arası ücret farkı, tüm eğitim seviyelerinde erkekler aleyhine belirginleşmiş durumda. Bu fark, erkek ve kadın arasındaki ücret disparitesinin, erkeklerin ücretine oranı olarak tanımlanıyor.
Yıllık ortalama brüt ücret-maaş verilerine göre, cinsiyetler arası ücret farkı en yüksek yüzde 17,4 ile yükseköğretim mezunlarında görülürken, en düşük fark ise yüzde 13,2 ile ilkokul ve altı mezunlarında gözlemleniyor. Yıllık ortalama brüt kazançla belirlenen göstergede, en yüksek fark yüzde 20 ile lise mezunları arasında, en düşük fark ise yüzde 14,9 ile başlangıç seviyesindeki eğitim düzeyindekiler arasında yaşanıyor.
Dünya Çalışma Örgütü (ILO) verileri de bu durumu destekliyor. 2024 yılı itibarıyla çalışan kadınlar, erkeklerin kazandığı her 1 dolara karşılık 77,4 sent kazanıyor. Bu oran 2004 yılında 70,1 sent seviyesindeydi, dolayısıyla son 20 yıl içerisinde belirli bir iyileşme kaydedildiği söylenebilir.
Detaylı bilgi için ilgili resmi web sitelerini ziyaret edebilirsiniz:
– [TÜİK](https://www.tuik.gov.tr)
– [ILO](https://www.ilo.org)
